In het dorpshuis van Huisduinen vond woensdagmiddag 15 oktober een drukbezochte bijeenkomst plaats over de onzekere toekomst van vuurtoren De Lange Jaap. Onder de titel “Kijkje in de keuken” lichtten Rijkswaterstaat en ingenieursbureau Movares de voortgang van de technische onderzoeken toe.
Projectmanager Stephan de Bruin (Rijkswaterstaat) en onderzoeker Wim van ’t Land (Movares) namen de aanwezigen mee in de complexe opgave om het monumentale baken veilig te herstellen. “Het doel van vandaag is om betrokkenen mee te nemen, kennis te delen en draagvlak te creëren,” aldus De Bruin. “Het is technisch gezien een zeer complexe opgave.”
De Lange Jaap, gebouwd in 1878, is met zijn 63 meter de hoogste gietijzeren vuurtoren van Nederland en zelfs de hoogste van Europa. De toren, ontworpen door Quirinus Harder, bestaat uit zestien gietijzeren ringen die samen het karakteristieke rode silhouet vormen. Sinds 2021 is het rijksmonument afgesloten voor publiek vanwege zorgen over de constructieve veiligheid.
Technische uitdagingen
Van ’t Land gaf tijdens de bijeenkomst een technische toelichting op de onderzoeken. De belangrijkste problemen die tot nu toe zijn vastgesteld, betreffen scheuren in vloeren en wanden, gebroken bouten, corrosie binnen en buiten, slechte voegen en aantasting van de fundering.
De onderzoeken richten zich zowel op het herstellen van bestaande schade als op het voorkomen van toekomstige problemen. “We willen de monumentale waarde behouden waar dat kan,” zei Van ’t Land. “Door zorgvuldig te werken, kunnen we misschien ook andere problemen oplossen die we onderweg tegenkomen.”
Er worden metingen uitgevoerd naar onder meer temperatuur, kier- en scheurwijdte, en zowel het gietijzer als de fundering — inclusief de houten onderdelen — worden onderzocht. Daarbij worden ook innovatieve herstelmethoden overwogen. Zo verwees Van ’t Land naar een succesvolle metal stitching-reparatie in de Rotunda van het Capitool in Washington, een techniek die mogelijk ook bij De Lange Jaap kan worden toegepast. In samenwerking met de TU Eindhoven worden deze methoden momenteel getest.
Het grootste probleem blijft de corrosie, veroorzaakt door de voortdurende blootstelling aan weer en wind. “Vroeger was men zich daar niet zo van bewust,” legde Van ’t Land uit. “Nu moeten we een duurzame oplossing bedenken, en dat is echt een lastige opgave.” Ook het gebruik van lijnolie als beschermende laag wordt onderzocht.
Beelden en vragen
Tijdens de bijeenkomst werd een film vertoond die de onderzoeken in beeld bracht. Zo was te zien hoe delen van de fundering werden blootgelegd en monsters werden genomen. Op de beelden werd duidelijk zichtbaar dat de vuurtoren dringend onderhoud nodig heeft: scheuren zijn met rode markeringen aangegeven en sommige vloerdelen zijn inmiddels niet meer toegankelijk.
De aanwezigen hadden veel vragen, maar één vraag bleef onbeantwoord: blijft De Lange Jaap behouden? De Bruin kon daar nog geen uitsluitsel over geven. “We hopen dit jaar het adviesrapport te kunnen overdragen aan de minister. Uiteindelijk zal Den Haag moeten beslissen. Hoe lang dat duurt, weten we niet,” zei hij. Wel benadrukte hij dat de situatie rond de toren nauwlettend wordt gevolgd en dat er direct wordt ingegrepen als de toestand verslechtert.
Betrokkenheid
Tot slot nam Jan, inwoner van Huisduinen, het woord namens de aanwezigen. “Vier jaar geleden waren we boos en opstandig,” zei hij. “Deze bijeenkomsten zijn goed. Ze zorgen ervoor dat wij als inwoners betrokken blijven. Maar het belangrijkste is dat Rijkswaterstaat straks met een advies naar Den Haag gaat waarin staat dat de vuurtoren gerestaureerd kan worden, want volgens mij zijn de middelen daarvoor aanwezig.”
Vervolg
Op maandag 27 oktober om 19:30 uur vindt in de Raadzaal van Den Helder een beeldvormende avond plaats over het onderzoek aan De Lange Jaap. Belangstellenden die er niet bij kunnen zijn, kunnen de bijeenkomst later terugkijken via de website van de gemeente Den Helder.
