Hollands Kroon – Politieke partijen beloven in aanloop naar de verkiezingen hemel en aarde aan de kiezer, maar lang niet alles wordt vervolgens waargemaakt. Over minder dan een jaar zijn er weer verkiezingen voor de gemeenteraad, tijd om de balans op te maken. De komende maanden analyseren we elke week één partij. Wat is er terechtgekomen van de verkiezingsbeloften? Waar hebben zij zich deze bestuursperiode hard voor gemaakt? Hoe hebben zij gestemd en hoe verhoudt zich dat tot hun verkiezingsprogramma van 2022?
GroenLinks Hollands Kroon heeft zich in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 gepresenteerd als een groene, sociale en eerlijke partij. Onder leiding van toenmalig fractievoorzitter Lilian Peters werd GroenLinks na de verkiezingen onderdeel van de coalitie en mede-ondertekenaar van het coalitieakkoord ‘Samen bouwen aan vertrouwen’. Inmiddels staat de partij echter aan de zijlijn. Niet uit vrije wil, maar een pijnlijke fout van de Provincie Noord-Holland leidde tot het vertrek van Peters als wethouder na controverse over de geplande aanleg van zonnepanelen in het IJsselmeer. GroenLinks voelde zich door de overige coalitiepartijen in de steek gelaten en verliet daarop de coalitie.
Toch laat GroenLinks zich niet uit het veld slaan. De partij profileert zich nu als een “constructief kritische” oppositiepartij. Maar wat is daarvan merkbaar in het huidige politieke landschap van Hollands Kroon? En in hoeverre is het oorspronkelijke verkiezingsprogramma van GroenLinks gerealiseerd tijdens haar periode in de coalitie?
Personele wisselingen
GroenLinks startte met Patrick Kool en Joop Laagland als fractieleden, maar inmiddels zijn beiden om verschillende redenen gestopt. Patrick Kool werd opgevolgd door Daan Blokker en Joop Laagland door Erzsébet Thomasse. In het verkiezingsprogramma sprak GroenLinks zich duidelijk uit tegen de komst van nieuwe datacenters, megastallen en grootschalige kassenteelt. Ze pleitten voor een ‘gezonde groene gemeente’, met meer biodiversiteit, minder bestrijdingsmiddelen en een sterkere weerbaarheid tegen klimaatverandering.
In het coalitieakkoord werd deze lijn deels gevolgd. Zo werd afgesproken dat er een ‘pas op de plaats’ zou komen voor nieuwe datacenters en dat het afwegingskader voor grote bedrijfsontwikkelingen voortaan ook sociale en ecologische waarden zou meenemen. De rapportage over het coalitieakkoord bevestigt dat dit kader inmiddels is opgesteld. Dat is winst voor GroenLinks. Toch is het gebruik ervan in de praktijk volgens het college nog ‘voor verbetering vatbaar’.
Op het gebied van verduurzaming scoorde de coalitie eveneens gemengd. GroenLinks wilde bijvoorbeeld zonnepanelen op alle bedrijfsdaken vóór 2030. Hoewel dit doel breed werd onderschreven, was de politieke realiteit weerbarstig. De val van wethouder Peters kwam juist door een besluit over zonnevelden in het IJsselmeer, een idee waar veel weerstand tegen ontstond. Ironisch genoeg leidde juist dit duurzaamheidsvraagstuk tot een breuk.
Landbouw en arbeidsmigratie, idealen botsen met praktijk
In de landbouw stelde GroenLinks duidelijke grenzen: minder gif, geen uitbreiding van kassen, en een eerlijke beloning voor boeren die verduurzamen. De coalitie onderschreef het belang van de transitie naar ‘duurzame en rendabele landbouw’. Er werd een Koersdocument opgesteld voor de sector, en ook regionale samenwerking werd gestart. Maar de echte omslag naar kringlooplandbouw of biologische teelt? Die blijft voorlopig een ambitie, niet een feit.
De huisvesting van arbeidsmigranten is een ander gevoelig dossier. GroenLinks vond dat tijdelijke huisvesting op het terrein van werkgevers moest kunnen, maar wel met strenge voorwaarden. Geen grootschalige opvang in recreatiegebieden of natuurzones, en zeker geen verdringing van reguliere woningzoekenden. De coalitie nam veel van deze uitgangspunten over. Er is inmiddels nieuw beleid in voorbereiding, waarin de verantwoordelijkheid van werkgevers en betere spreiding in de regio voorop staan. Tegelijkertijd laat de rapportage zien dat op het gebied van handhaving en toezicht nog veel te winnen valt.
Sociale thema’s: deels gerealiseerd
GroenLinks zette ook sterk in op sociale rechtvaardigheid. Dat betekende onder meer: ruimhartige inkomensondersteuning, onafhankelijk zorgadvies, een proef met basisinkomen en eerlijke kansen in het onderwijs.
Op papier sloot het coalitiebeleid hierbij aan. Er werd gewerkt aan een vitaliteitsprogramma, aan cultuurvisie en accommodatiebeleid. In de praktijk bleek de samenwerking met zorgbedrijf Incluzio een breekpunt: GroenLinks vond het ontbreken van onafhankelijke indicaties onacceptabel. Daarin vond de partij weinig gehoor. In de rapportage na ruim drie jaar coalitiebeleid wordt dit punt nauwelijks genoemd, wat onderstreept dat GroenLinks hier de handen niet voor op elkaar kreeg in de coalitie.
Van college en coalitie naar kritische oppositie
Het verlies van de wethouderszetel was een klap voor GroenLinks. Maar sinds die tijd is de partij zich sterker gaan positioneren als een waakhond van het groene en sociale gedachtengoed. Als oppositiepartij stelt zij zich kritisch op, maar ook meedenkend. Ze stemt in met plannen die bijdragen aan duurzaamheid en inclusiviteit, maar schroomt niet om hard oppositie te voeren waar zij haar idealen in het gedrang ziet komen.
De balans opmakend valt op dat veel idealen uit het GroenLinks-programma wel degelijk hun weg vonden in het coalitieakkoord. Maar tussen visie en uitvoering gaapt soms een flinke kloof. Nu GroenLinks buiten het college staat, blijft haar rol belangrijk: als geweten van de raad, en als stem voor wie denkt dat het wél anders kan. Met recht noemt zij zichzelf een ‘kritisch constructieve’ partij. De toekomst zal uitwijzen of dat ook tot meer invloed leidt.
Reactie GroenLinks Hollands Kroon
Regio Noordkop biedt elke fractievoorzitter de mogelijkheid om te reageren op de geschreven analyse. De reactie van GL-fractievoorzitter Daan Blokker is als volgt:
“Dank voor deze grondige terugblik op onze rol de afgelopen raadsperiode. Als GroenLinks Hollands Kroon herkennen we veel in het stuk — en willen we daar ook graag op reflecteren.
De afgelopen jaren waren intens. We begonnen deze periode vol energie en overtuiging, met de kans om vanuit de coalitie daadwerkelijk invloed uit te oefenen. Dat leidde tot belangrijke stappen: we hebben ons hard gemaakt voor betere regels rond datacenters, meer aandacht voor biodiversiteit, én voor eerlijke keuzes in de landbouw. Niet alles kreeg de vorm of vaart waarop we hadden gehoopt, maar er is wél een fundament gelegd waarop verder gebouwd kan worden.
Dat we na het vertrek van onze wethouder uit de coalitie stapten, was geen makkelijke beslissing. Het ging niet om gekrenkte ego’s of partijbelang. Het ging om vertrouwen — dat wat je nodig hebt om sámen te besturen. Dat vertrouwen werd op een cruciaal moment niet waargemaakt. Dan moet je durven zeggen: zo kunnen we niet verder. Dat was pijnlijk, maar eerlijk.
Sindsdien voeren we oppositie. Dat doen we niet verbitterd, maar met opgeheven hoofd en een duidelijke koers. We steunen voorstellen die bijdragen aan duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid en transparantie. Tegelijk stellen we kritische vragen als besluiten indruisen tegen onze principes. Zo spraken we ons bijvoorbeeld uit tegen het te snel doorschuiven van grootschalige bouwprojecten die ten koste gaan van het landschap, en uitten we stevige kritiek op de verlenging van het contract met zorgaanbieder Incluzio, die zonder nieuwe aanbesteding tot stand kwam en waarvan de looptijd niet blijkt te kloppen. Juist bij zulke besluiten willen wij dat inwoners centraal staan, niet de systeemlogica.
De vele personele wisselingen in onze fractie waren zonder twijfel een uitdaging. Die hadden niet alleen met de coalitiebreuk te maken, maar horen helaas soms ook bij het intensieve raadswerk. We zijn trots op álle raadsleden die zich namens GroenLinks deze periode hebben ingezet: Lilian Peters als wethouder, Patrick Kool en Joop Laagland als bevlogen raadsleden, en nu Erzsébet Thomasse, die als nieuwste raadslid frisse energie en betrokkenheid meebrengt.
Onze idealen zijn niet gewijzigd. Sterker nog: ze zijn helderder dan ooit. We geloven nog steeds in een Hollands Kroon dat groener, eerlijker en menselijker kan. Onze rol in de raad is helder: we denken mee, maar we lopen niet mee. Of we nu deel zijn van het college of van de oppositie, we blijven vasthouden aan onze principes. Want politiek gaat uiteindelijk niet om macht, maar om richting.”
[box type=”info” align=”” class=”” width=””]Disclaimer: niet alle punten uit het verkiezingsprogramma kunnen uitvoerig besproken worden. Daarom is bij elke fractie gekeken naar de onderwerpen waar zij zelf de meeste nadruk op legden bij de voorgaande verkiezingen, waar tijdens deze bestuursperiode veel aandacht aan is besteed en/of opvallend (stem)gedrag. Een stem of houding die afwijkt van een standpunt uit het verkiezingsprogramma is immers meer noemenswaardig dan iets wat in de lijn der verwachtingen ligt.[/box]
