Confronterende cijfers over dakloosheid in de regio

Regio Kop van Noord-Holland deed in april mee aan de ETHOS-telling, een zorgvuldig opgezet onderzoek naar dak- en thuisloosheid. De resultaten werden op woensdag 8 oktober bekendgemaakt, vlak voor Wereld Dakloze Mensen Dag. De uitkomsten zijn confronterend: in totaal zijn 621 mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats geteld, onder wie 98 kinderen. Dat betekent dat 0,37% van de totale bevolking in de regio dak- of thuisloos is. Ofwel: 1 op de 272 inwoners leeft zonder een eigen thuis.

Dakloosheid komt voor in alle vier de gemeenten van de Kop van Noord-Holland. In de gemeente Den Helder zijn 302 volwassen en 62 minderjarige dak- of thuisloze personen geteld. In Hollands Kroon gaat het om 61 volwassenen en 13 kinderen. In de gemeente Schagen zijn 35 volwassenen en 1 kind geteld. Op Texel gaat het om 14 volwassenen, zonder geregistreerde kinderen. Daarnaast zijn er 111 volwassenen en 22 kinderen geteld waarvan de verblijfplaats onbekend is of zich buiten de regio bevindt.

Het relatief hoge aantal in Den Helder hangt samen met de aanwezigheid van opvangvoorzieningen met een regionale functie. Veel mensen die daar zijn geteld, komen dus mogelijk uit omliggende gemeenten. Ook de gezins- en 24-uursopvang in Den Helder verklaart het grote aantal kinderen.

Beeld van dakloosheid
De ETHOS-telling geeft een breed beeld van dak- en thuisloosheid, dat veel verder gaat dan mensen die op straat slapen. De grootste groep mensen verblijft tijdelijk bij familie, vrienden of andere derden. Een flink aantal mensen woont in een instelling, niet vanwege zorgbehoefte, maar door een gebrek aan vervolghuisvesting. Ook zijn er mensen die verblijven in niet-conventionele woonruimtes zoals boten, caravans of kraakpanden. Slechts 13% van de volwassen dak- en thuisloze personen (66 mensen) verblijft daadwerkelijk in de openbare ruimte.

Onder de 523 volwassen personen is 56% man, 26% vrouw en 1% identificeert zich als anders. Bij 17% van de getelde volwassenen is het geslacht niet ingevuld. Een opvallende groep is de jongvolwassenen: 26% van de volwassenen is tussen de 18 en 27 jaar oud. In totaal zijn er 15 verschillende nationaliteiten geteld, waarbij 69% van de mensen de Nederlandse nationaliteit heeft.

Van de 98 getelde minderjarige kinderen verblijven er 95 samen met een of beide ouders. Drie kinderen zijn alleenstaand dak- of thuisloos. Daarnaast zijn er 159 kinderen geteld die zelf niet dakloos zijn, maar van wie minstens één ouder dat wél is. Ook zijn er op de tel-dag twee personen zwanger.

Een groeiend probleem
De cijfers maken duidelijk dat dakloosheid lang niet altijd zichtbaar is. Veel mensen leven in tijdelijke situaties, zoals bij familie of vrienden, of in noodoplossingen zonder zekerheid. Deze ‘verborgen dakloosheid’ is vermoedelijk veel groter dan het aantal mensen dat geregistreerd is. Denk aan jongeren zonder eigen woonruimte, gescheiden ouders zonder huisvesting of gezinnen die noodgedwongen bij familie intrekken. Steeds meer mensen doen een beroep op maatschappelijke opvang, maar het aantal dat niet in beeld is bij instanties, is waarschijnlijk veel groter.

Wethouder Peter de Vrij (Den Helder) benadrukt dat deze telling noodzakelijk was. “We wisten niet precies hoeveel mensen in onze regio dakloos zijn, terwijl dat cruciale informatie is voor goed beleid. Daarom hebben we als regio bewust gekozen om mee te doen aan deze telling.”

Wonen met perspectief
In aanloop naar de bekendmaking van de cijfers vond op 29 september een regionale conferentie plaats over de aanpak van dakloosheid. Gemeenten, woningcorporaties en zorginstellingen kwamen bij elkaar om kennis te delen en de samenwerking te versterken. Tijdens de bijeenkomst werd onderstreept dat dakloosheid in essentie een woonprobleem is. Niet alleen noodopvang, maar vooral duurzame oplossingen zoals passende huisvesting zijn noodzakelijk.

Wethouder Wonen Petra Bais (Den Helder) geeft aan dat de regio in gesprek is over hoe de omslag gemaakt kan worden van opvang en zorg naar wonen met ondersteuning. Dit wordt meegenomen in de regionale woonzorgvisie. Den Helder is bovendien bezig met een verkenning voor een nieuwe locatie voor een 24-uursopvang, met betere begeleiding en ondersteuning voor de meest kwetsbare mensen.

Structurele oplossingen
De resultaten van de ETHOS-telling worden gebruikt om het regionale beleid aan te scherpen. In de woonzorgvisie komen afspraken te staan over het realiseren en verdelen van betaalbare woningen, zodat kwetsbare mensen niet tussen wal en schip vallen. Voor de meeste mensen is een woning vanzelfsprekend, maar dat geldt helaas niet voor iedereen.

De Kop van Noord-Holland wil toewerken naar een regio waarin iedereen mee kan doen, zich kan ontwikkelen en zich veilig voelt in een eigen woning. De uitkomsten van deze eerste telling zijn een belangrijke stap richting gerichte actie. Dak- en thuisloosheid is geen individueel probleem, maar een maatschappelijk vraagstuk dat vraagt om samenwerking, visie en vooral: woningen.