Column: Proefkonijnen in Warmenhuizen

Woonzorggroep Samen wil van Warmenhuizen een Levend Laboratorium maken. Warmenhuizers zijn blijkbaar uitstekend geschikt als proefkonijnen voor een beleid dat voortkomt uit zorgverlegenheid. Samen lijkt niet meer het geld en de middelen te hebben om ouderen de zorg te geven die ze nodig hebben. Samen wil ze dan ook zoveel mogelijk uit het verpleeghuis weren. ‘Lekker thuis blijven wonen en je eigen regie voeren’ lijkt het adagium van bestuursvoorzitter Tanja Ineke te zijn. Zeer enthousiast staat zij een verslaggeefster van Noordkop Centraal te woord. Ze doet het voorkomen alsof zij met haar aanpak het ei van Columbus heeft gevonden.  ‘Als we zo doorgaan zoals we het nu doen lopen we vast in de zorg,’ zegt ze. Heeft ze onder een steen gelegen? Want de zorg is al langere tijd vastgelopen. Denk bijvoorbeeld aan de demonstrerende huisartsen vorige week vrijdag. Zij vragen aandacht voor de vastgelopen huisartsenzorg.

De Samen bestuurder wil binnen een denkbeeldig, ‘virtueel hek’ rond het dorp Warmenhuizen eigenlijk alle regels, alle wetten en alle kaders rond ouderenzorg laten varen en wil kijken wat er dan aan ‘innovatieve’ zorg kan ontstaan. Dus wil ze beginnen met een schone lei. Ineke gebruikt daar het prachtige beeld van een maagdelijke, groene weide voor, waarop iets nieuws kan groeien. Mals, gezond groen gras voor de dieren die er op grazen.

Maar de spreekwoordelijke aap komt al snel uit de mouw. Het blijkt dat Ineke mantelzorgers en buurtgenoten een grotere rol wil geven bij de zorg voor hulpbehoevende bejaarden. Zelfs voor arbeidsmigranten ziet ze mogelijkheden om de zorg op te pakken. Of pappa’s en mamma’s die niet om zeven uur kunnen beginnen. Daar bedenkt ze dan wel een alternatief rooster voor. Haar uiteindelijke doel is klip en klaar: kostenreductie onder het mom van zelfregie. Thuis blijven wonen zonder gebruik te maken van professionele hulp is dan ook veel goedkoper dan verzorgd te worden in een verpleeghuis. Het economische aspect van zorg blijkt leidend te zijn bij haar ’innovatieve’ beleid en zal nog meer zorgarmoede veroorzaken. Niets nieuws onder de zon dus, maar het getuigt wel van een ‘armoedig’ beleid.

Bovendien heeft zij makkelijk praten met een riant inkomen van rond de € 170.000,– . Zij kan zich later makkelijk een riante zorgvilla met ‘Senior Service’ veroorloven. Haar huidige medewerksters die zes keer minder verdienen kunnen zich dat later in de verste verten niet veroorloven maar zijn dan overgeleverd aan een zuur-zuinig zorgbeleid.

Veel mensen vinden dat het huidige Nederlandse zorgsysteem uitstekend werkt en goede gezondheidszorg voor een ieder beschikbaar is. Bovendien is er toch een uitgebreid pakket aan voorzieningen dat door de zorgverzekeringen wordt vergoed?

Het zal duidelijk zijn dat ik een andere mening ben toegedaan, want al tientallen jaren voert de regering een zorgbeleid dat zich richt op kostenbeheersing door middel van budgettering, een restrictief bouwbeleid en beddenreductie. Dat heeft o.a. geleid tot de sluiting van bejaardenhuizen waar ouderen met relatief lichte zorgvragen nog lang konden blijven wonen.

Ouderen moeten nu zo lang mogelijk thuis blijven wonen om de kosten te drukken en zijn nu meer op zichzelf en op hun naasten (mantelzorg) aangewezen. En op hun huisarts.

Want een belangrijk onderdeel van het regeringsbeleid is substitutie. Opname in dure ziekenhuizen, psychiatrische instellingen en verpleeghuizen moet worden vermeden. Zorg dient zoveel mogelijk gegeven te worden door goedkopere eerstelijns werkers, zoals huisartsen. Het patiëntenbestand van de huisarts is dan ook snel aan het vergrijzen, omdat ouderen met gezondheidstekorten zo lang mogelijk thuis blijven wonen. De werkdruk bij artsen wordt daardoor zo groot dat veel huisartsen overwegen om ermee te stoppen. Hun beroep wordt door sommige huisartsen al getypeerd als ‘het afvoerputje van de zorg’. Sommige regio’s in het land hebben grote moeite om huisartsen aan te trekken. Het is een gevolg van overheidsbeleid dat onvoldoende aandacht besteedt aan het sociaaleconomische aspect van gezondheid en zorg. Mensen met geringe inkomens zijn ongezonder en gaan vaker naar de dokter. Een duidelijk voorbeeld van zorgarmoede in de brede zin van het woord. Huisartsen in Warmenhuizen gaan het tijdens het Levend Laboratorium hoe dan ook drukker krijgen. De negatieve effecten van het experiment mogen zij opvangen.

Het Living Lab richt zich op zorg door de nulde lijn en als het aan Tanja Ineke ligt laat je je oude billen wassen door je buurman en je huishouding doen door een werkloze arbeidsmigrant…

 

Kees Zwaan