Opinie: steeds minder bussen, maar vroeger keert nooit meer terug
Haarlem – Omdat het ‘Definitief Vervoerplan Noord-Holland Noord’ afgelopen zomer is ingegaan zijn er regelmatig afkeurende geluiden te horen over buslijnen die veranderen of zelfs opgeheven worden, omdat ze niet meer voldoen aan de vervoersvraag ofwel het aantal reizigers.
De provincie Noord-Holland is opdrachtgever voor heel Noord-Holland buiten ‘groot Amsterdam’, waarbij openbaar vervoer (ov) op regionaal niveau simpelweg niet kostendekkend is. Jaarlijks moet de provincie hier ruim zestig miljoen euro op toeleggen.
Het OV heeft echter een belangrijke functie voor het bieden van bereikbaarheid voor mensen die ervan afhankelijk zijn. Ook verdwijnen er steeds meer voorzieningen in kleinere kernen en niet-stedelijke gebieden. Bewoners zullen soms verder moeten reizen naar voorzieningen in grotere kernen of steden als Den Helder en Schagen. Tegelijkertijd staat ook de betaalbaarheid van het openbaar vervoer voor de reiziger en de provincie onder druk.
Niet kostendekkend
Voor Noord-Holland Noord zijn de vervoerskosten uiteindelijk iets meer dan 40 miljoen euro, waarvan ongeveer een kwart uit verkochte kaartjes van reizigers komt, nog eens 5 miljoen uit de studenten ov-kaart en de rest (26 miljoen) is exploitatiesubsidie van de provincie. De kostendekkingsgraad in Noord-Holland Noord is daarmee slechts 37 procent tegenover bijvoorbeeld 57 procent in de regio Haarlem-IJmond. Dat heeft alles met het kleine aantal reizigers in onze regio te maken.
Achteruitgang in de bewegingsvrijheid voelt altijd vervelend of oneerlijk. Toch is het niet nieuw. Buiten enkele grotere woonkernen in Hollands Kroon om is al vele jaren nauwelijks nog openbaar vervoer opgenomen in de concessie van de provincie. In de kleine dorpjes, lintbebouwingen en gehuchten van het dunbevolkte Hollands Kroon zijn ze er al langer aan gewend dat het OV niet meer voor de deur stopt en hebben ze oplossingen gevonden met buurtbussen. Ook daar wonen veel ouderen die wel eens naar het ziekenhuis moeten of simpelweg boodschappen moeten doen, terwijl er gewoon geen buurtwinkel meer is. Een oudere uit bijvoorbeeld Kreileroord of de Haukes heeft niet de luxe om slechts 500 meter te lopen naar een bushalte om toch naar voorzieningen te kunnen komen. Daarom is dit door de gemeenschap opgepakt. Door groepen vrijwilligers, in door de provincie of gemeente ter beschikking gestelde buurt,- of belbussen, organiseren zij samen een kleine dienstregeling richting iets grotere woonkernen met nog wel enkele faciliteiten.
Toekomst
De provincie verdeelt de schaarste in samenspraak met Connexxion en de regio zo goed mogelijk op basis van betaalbaarheid en reizigersaantallen. Dat is niet eenvoudig, omdat je overal en altijd bij elke wijziging wel een groepje mensen raakt die er op achteruit gaan. Daarom is de provincie bezig met de ‘visie publieke mobiliteit’. Juist de bereikbaarheid met OV in het landelijk gebied staat steeds meer onder druk omdat het gebruik van het OV achterblijft en/of te laag is, terwijl het belang van openbaar vervoer voor die inwoners alleen maar sterker wordt als gevolg van verdwijnende voorzieningen.
OV is qua bewegingsvrijheid een groot goed, maar het verminderen van lijnen heeft ook een versterkende werking op het afnemende gebruik. Om het OV in de toekomst te kunnen borgen is het belangrijk dat het vervoersaanbod toch zo passend mogelijk is met de omvang van het aantal reizigers. Daarnaast zullen we op het sociale vlak als inwoners als een soort mantelzorg vervoerder ook creatief moeten zijn met buurt,- of belbussen om ouderen en andere kwetsbare mensen zonder eigen vervoer toch naar de winkel, de bingo of het ziekenhuis te vervoeren. Het is misschien niet de ideale wereld, maar verwachten dat op termijn in elk dorp en straat weer een echte bus komt is hopen tegen beter weten in.
2 gedachten over “Opinie: steeds minder bussen, maar vroeger keert nooit meer terug”
Als je als overheid niet inzet op hoogwaardig OV, zal er ook nauwelijks gebruik van gemaakt worden. Dus dat is ook precies wat er in Den Helder gebeurt met de bus. Qua bestemmingen en op- en uitstap locaties volstrekt minderwaardig en niet echt bruikbaar. Ik snap niet waarom ze met een dergelijk matig product verwachten dat mensen het willen afnemen. Waarom zou ik? Met de bus vanuit Oud Den Helder naar De Schooten kost je 45 minuten als je de 30 minuten lopen meerekent. Daar ga je toch niet voor betalen? Noord Holland wil maar 1 ding: zo snel mogelijk van zoveel mogelijk van dat lastige OV af.
OV werkt alleen goed in landen/steden waar de overheid het belang inziet en daar maar handelt. En dat is niet in NL.
Ik begrijp dat het lastig is om openbaar vervoer in dunbevolkte gebieden rendabel te houden. Maar we moeten niet vergeten dat openbaar vervoer een essentiële dienst is voor veel mensen, vooral voor ouderen en kwetsbare groepen. Het gaat niet alleen om cijfers en kosten, maar om echte mensen die afhankelijk zijn van de bus om naar de winkel, het ziekenhuis of familie te gaan.
Het argument dat andere gemeenten het slechter hebben, zoals Hollands Kroon, betekent niet dat wij in Den Helder maar moeten accepteren dat onze buslijnen verdwijnen. In plaats van te zeggen “elders is het ook slecht”, zouden we moeten streven naar verbetering voor iedereen.
Buurt- en belbussen zijn mooie initiatieven, maar ze kunnen niet de reguliere busdiensten vervangen. Bovendien is het niet eerlijk om de verantwoordelijkheid voor openbaar vervoer bij vrijwilligers en de gemeenschap te leggen. Openbaar vervoer is een basisvoorziening waar de overheid voor moet zorgen.
De provincie en de gemeente hebben een wettelijke plicht om te zorgen voor voldoende en toegankelijk openbaar vervoer. Het is een kwestie van prioriteiten stellen. Als er geld is voor grote projecten, waarom dan niet voor goed openbaar vervoer dat iedereen ten goede komt?
Het verminderen van buslijnen beperkt de bewegingsvrijheid van mensen die geen alternatief hebben. Hierdoor raken zij geïsoleerd en worden ze minder zelfredzaam. Is dat de samenleving die we willen? Een samenleving waarin mensen worden buitengesloten omdat het te veel kost om hen te helpen?
Natuurlijk moeten we keuzes maken en kunnen we niet overal een bus laten rijden. Maar laten we samen zoeken naar oplossingen die ervoor zorgen dat iedereen mee kan doen. Misschien kunnen we investeren in kleinere bussen of flexibele routes. Of kijken naar andere manieren om het openbaar vervoer betaalbaar en toegankelijk te houden.
Kortom, laten we niet alleen naar de kosten kijken, maar ook naar de mensen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer. Het is geen luxe, maar een noodzaak. We moeten zorgen voor een samenleving waarin iedereen volwaardig kan deelnemen, ongeacht waar je woont of hoeveel geld je hebt.