Ernstige bacteriële aantasting aan fundering Lange Jaap

Huisduinen – Uit onderzoek van ingenieursbureau Nebest dat in opdracht van Rijkswaterstaat heeft plaatsgevonden blijkt dat funderingspalen onder vuurtoren Lange Jaap zijn aangetast door bacteriën en dat het draagoppervlakte daarmee tot wel 60 procent is afgenomen. Dit kan op korte termijn leiden tot grote vervormingen. Daarnaast heeft TNO onderzocht hoe de staalconstructie van de toren er aan toe is: De scheuren in de verdiepingen 10 tot en met 15 zijn zo erg dat deze niet veilig te betreden zijn en daarom dienen te worden afgesloten.

Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat heeft deze bevindingen naar de Tweede Kamer gestuurd in een reactie op vragen van het Helderse Kamerlid Harmen Krul. Krul wilde weten wat nu de status is van de toren en wanneer er duidelijkheid zal komen over de toekomst. Veel mensen uit Den Helder vrezen het ergste: Dat de vuurtoren gesloopt dient te worden. Harbers laat weten dat er verschillende onderzoeken lopen en dat er een aantal zijn afgerond. De onderzoeken hebben enerzijds betrekking op de fundering en anderzijds op de scheurvormingen in de verdiepingen. Door TNO is gekeken of het ondanks die scheuren mogelijk is de toren veilig te betreden, bijvoorbeeld voor het uitvoeren van herstelwerkzaamheden.

Daaruit blijkt dat niet alle delen van de vuurtoren nog toegankelijk kunnen zijn. De verdiepingen 1 tot en met 5 zijn relatief veilig. Het type scheuren dat zich daar bevindt resulteert niet direct in een afname van de draagkracht van de vloer. Daarboven wordt het eigenlijk steeds penibeler: De verdiepingen 10 tot en met 15 dienen zelfs volledig te worden afgesloten. De scheuren zijn daar zo erg dat het niet veilig is om de vloer te betreden. Toch is het volgens TNO mogelijk om een looproute naar boven te maken. Daarvoor moet wel een houten vloer worden aangebracht in een deel van de gang. Daarnaast mag de toren niet betreden worden bij windkracht 5 of hoger en mag in de meeste delen maar één persoon tegelijk aanwezig zijn.

Fundering
De scheurvorming in de toren zelf was reeds bekend en het onderzoek bevestigt ten minste dat de Lange Jaap grotendeels betreden kan worden voor herstelwerkzaamheden. Echter, ook de 144 jaar oude fundering blijkt zich niet in goede staat te bevinden. Er heeft een steekproef plaatsgevonden waaruit duidelijk wordt dat de houten funderingspalen zijn beschadigd: “Aan de funderingspalen zijn grote indringingen gemeten die, conform het laboratoriumonderzoek, te wijten zijn aan ernstige bacteriële aantasting”, zo leest het rapport van Nebest. Die aantasting zorgt ervoor dat het draagvermogen van de palen is verminderd. Volgens minister Harbers is er geen direct gevaar voor de omgeving, maar is vervolgonderzoek wel nodig. Daartoe is op 16 januari jongstleden opdracht gegeven.

Omdat er relatief grote palen zijn gebruikt blijft het funderingsoppervlakte volgens Nebest groot. Een grote slag om de arm is daarbij dat de zwaarte van de gebruikte palen niet bekend is. De precieze paalbelasting en de draagkracht is daarom ook niet bekend. Wel kan geconcludeerd worden dat het dragende paalkopoppervlak in de huidige situatie met circa 30 tot 60 procent is afgenomen ten opzichte van de oorspronkelijke situatie. Dit leidt tot een onvoldoende beoordeling van de funderingsinspectie. Concreet betekent dit dat funderingsherstel noodzakelijk is en dat niet kan worden uitgesloten dat er binnen 5 tot 15 jaar grote vervormingen ontstaan.

Toekomst Lange Jaap
Minister Harbers laat weten dat eind 2023 de studie naar alle mogelijke scenario’s en de consequentie van elk scenario afgerond is. Op basis daarvan kan vervolgens het besluit over de toekomst van de vuurtoren genomen worden. Harbers zegt dat dit gebeurt in goede afstemming met alle van belang zijnde partijen, waaronder de gemeente Den Helder en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).